بازار صعودی یا نزولی را می‌توان با بررسی روند قیمت‌ها، حجم معاملات، احساسات سرمایه‌گذاران، شاخص‌های اقتصادی و اینکه خوش‌بینی یا ترس عامل اصلی حرکت بازار است، شناسایی کرد.
خلاصه مقاله:
اگر مطمئن نیستید در بازار صعودی هستید یا نزولی، این راهنما توضیح می‌دهد چگونه با استفاده از رفتار قیمت، حجم معاملات، احساسات بازار و داده‌های درون‌زنجیره‌ای تفاوت را تشخیص دهید. یاد بگیرید چرخه‌های بازار را بشناسید، به چه سیگنال‌هایی توجه کنید و چگونه استراتژی خود را برای هر فاز تنظیم کنید تا هوشمندانه‌تر معامله کنید.
بازارهای کریپتو می‌توانند شبیه یک ترن هوایی احساسی باشند؛ یک ماه قیمت‌ها سر به فلک می‌کشند و ماه بعد سقوط می‌کنند. اگر تا به حال برایتان سؤال شده که در بازار گاوی هستید یا خرسی، تنها نیستید.
بازار صعودی زمانی است که قیمت‌ها پیوسته افزایش می‌یابند، مردم هیجان‌زده‌اند و حس کلی این است که آینده روشن است.
مثلاً اواخر ۲۰۲۰ و اوایل ۲۰۲۱ را به یاد بیاورید؛ بیت‌کوین از حدود ۱۰٬۰۰۰ دلار تا نزدیک ۷۰٬۰۰۰ دلار صعود کرد. پروژه‌های جدید هر روز راه‌اندازی می‌شدند و حس می‌شد همه — از پسرعمویتان گرفته تا راننده اوبر — در حال خرید رمزارز هستند.
در مقابل، بازار نزولی زمانی است که قیمت‌ها به‌طور مداوم سقوط می‌کنند، سرمایه‌گذاران عقب‌نشینی می‌کنند و فضای کلی بازار منفی می‌شود. نمونه‌اش؟ سال ۲۰۲۲. بعد از رسیدن به سقف تاریخی، بازار سقوط کرد. بیت‌کوین زیر ۲۰٬۰۰۰ دلار آمد، پروژه‌ها فروپاشیدند (ریزش ترا در سال ۲۰۲۲) و حتی معامله‌گران قدیمی شروع کردند به صحبت درباره «ساختن در بازار خرسی».
دانستن اینکه در کدام نوع بازار هستید، کمک می‌کند تصمیم‌های بهتری بگیرید. شما نمی‌خواهید وسط یک روند نزولی وارد میم‌کوین‌ها شوید یا درست قبل از بازگشت بازار، وحشت‌زده بفروشید.
شناخت فازهای بازار باعث می‌شود هوشمندانه‌تر سرمایه‌گذاری کنید، ریسک را بهتر مدیریت کنید و مهم‌تر از همه، احساسات خود را کنترل کنید — که در دنیای کریپتو، نصف مسیر موفقیت همین است.
جالب است بدانید: در انگلستان قرن هجدهم، «فروشندگان پوست خرس» نخستین فروشندگان استقراضی بودند؛ افرادی که پوست خرسی را که هنوز نگرفته بودند، پیش‌فروش می‌کردند، به امید اینکه قیمت‌ها کاهش یابد. ضرب‌المثل «پوست خرس را قبل از گرفتنش نفروش» از همین‌جا ماندگار شد، و استعاره «خرس» هم با آن آمد. اصطلاح «گاو» بعدها پدیدار شد، نه‌تنها به عنوان مخالف خرس، بلکه به دلیل حرکت رو به بالای شاخ‌های گاو هنگام حمله.
درک بازارهای صعودی و نزولی
البته، کریپتو فقط «اعداد روی یک نمودار» نیست. بلکه داستان‌ها، تیتر خبرها و حال‌وهوای همیشه در حال تغییر کل یک جامعه هم هست. در ادامه می‌بینید چگونه می‌توان چرخه‌های بازار گاوی و خرسی را درک کرد:
۱. ویژگی‌های بازار صعودی
الف) افزایش مداوم قیمت‌ها
در بازار گاوی، قیمت‌ها بالا می‌روند، اما نکته مهم‌تر این است که این روند طی هفته‌ها یا ماه‌ها ادامه پیدا می‌کند. معمولاً می‌بینید که ارزهای اصلی به‌طور پیوسته رشد می‌کنند و آلت‌کوین‌ها هم روی موج این صعود حرکت می‌کنند.
یک نمونه کلاسیک؟ صعود بیت‌کوین در سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۲۱ که از حدود ۱۰٬۰۰۰ دلار به ۶۹٬۰۰۰ دلار رسید. این رشد پشتوانه مومنتوم قوی، حمایت نهادهای بزرگ (مثل تسلا و مایکرواستراتژی) و موج سنگین «ترس از جا ماندن» در میان معامله‌گران خرد را داشت.
یا حرکت سریع دوج‌کوین در اوایل ۲۰۲۱ که از یک شوخی به قیمتی حدود ۰٫۴۵ دلار رسید، آن هم به لطف توییت‌های ایلان ماسک و هیجان ردیت.
ب) احساسات مثبت سرمایه‌گذاران
وقتی جو بازار صعودی باشد، شبکه‌های اجتماعی پر از هیجان می‌شوند، همه از رسیدن بیت‌کوین به ماه حرف می‌زنند و پروژه‌های جدید هر روز با ارزش‌گذاری‌های نجومی راه‌اندازی می‌شوند. پول با سرعت وارد بازار می‌شود و حتی شرط‌بندی‌های پرریسک هم به نظر انتخاب‌های بدیهی می‌آیند. اینجاست که می‌فهمید احساسات مثبت در فضا موج می‌زند.
ج) شاخص‌های اقتصادی مساعد
رالی‌های صعودی معمولاً با نرخ بهره پایین، دسترسی آسان به اعتبار و شرایط کلی مساعد برای فناوری همزمان می‌شوند. مثلاً در جریان بازار صعودی ۲۰۲۰، چک‌های حمایتی دوران کرونا و هزینه کم وام گرفتن، سرمایه‌گذاران خرد و نهادی را مجهز کرد تا سرمایه بیشتری وارد دارایی‌های دیجیتال کنند.
۲. ویژگی‌های بازار نزولی
الف) سقوط طولانی‌مدت قیمت‌ها
بازارهای خرسی تا مدت‌ها ادامه می‌یابند. قیمت‌ها کاهش می‌یابند، دوباره کاهش می‌یابند و حتی کوچک‌ترین رشدها هم به سرعت فروخته می‌شوند. مثالش «زمستان کریپتو» ۲۰۱۸ است که بیت‌کوین از ۲۰٬۰۰۰ دلار به حدود ۳٬۰۰۰ دلار سقوط کرد.
یا نزول شدید سال ۲۰۲۲، وقتی بیت‌کوین از ۶۹٬۰۰۰ دلار به زیر ۲۰٬۰۰۰ دلار رسید. این سقوط صرفاً مربوط به قیمت نبود؛ بلکه ناشی از فروپاشی‌هایی مثل ترا-لونا، سلسیوس و رسوایی FTX بود. «دومینوها» یکی پس از دیگری سقوط می‌کردند.
بازارهای خرسی معمولاً حس می‌کنند که «مهمانی تمام شده است».
ب) احساسات منفی سرمایه‌گذاران
در فازهای نزولی، ترس بر بازار غالب می‌شود. تیتر خبرها منفی می‌شوند، شبکه‌های اجتماعی ساکت می‌شوند و حتی طرفداران پر و پا قرص هم شروع به تردید می‌کنند. تأمین سرمایه کم می‌شود، تیم‌های توسعه پروژه‌ها سکوت می‌کنند و شوخی‌های «خروج نقدینگی» رایج می‌شوند.
ج) شرایط اقتصادی نامطلوب
چالش‌های کلان اقتصادی هم اوضاع را بدتر می‌کنند. نرخ بهره بالا، ترس از تورم یا سیاست‌های پولی محدودکننده معمولاً شرایط را سخت‌تر می‌کنند. برای مثال، در سال ۲۰۲۲، افزایش‌های شدید نرخ بهره توسط فدرال رزرو باعث شد دارایی‌های پرریسک، از جمله کریپتو، جذابیت کمتری پیدا کنند.
شاخص‌های کلیدی برای شناسایی فازهای بازار
هرچند هیچ شاخصی نمی‌تواند ۱۰۰٪ اطمینان بدهد، اما تعدادی شاخص آزمایش‌شده وجود دارد که معامله‌گران و تحلیل‌گران روی آن‌ها حساب می‌کنند. بیایید شاخص‌هایی را که می‌توانید استفاده کنید بررسی کنیم، جدا از شاخص واضح و اصلی یعنی قیمت.
حجم معاملات
حجم معاملات نشان می‌دهد که پشت حرکات قیمتی چقدر اطمینان و قدرت وجود دارد.
در بازار صعودی، افزایش قیمت‌ها معمولاً با حجم معاملات قوی همراه است. خریداران بیشتری وارد بازار می‌شوند، نقدینگی افزایش می‌یابد و روند صعودی حس حمایت‌شده‌ای دارد.
در بازار نزولی، حجم معاملات معمولاً کاهش می‌یابد. کاهش قیمت‌ها با فشار خرید ضعیف مواجه می‌شود و حس می‌کنید که هیچ‌کس نمی‌خواهد وارد بازار شود.
حجم پایین همراه با کاهش قیمت؟ اگر منتظر یک جهش هستید، نشانه خوبی نیست.
جالب است بدانید: در جریان بازار صعودی ۲۰۲۱، دوج‌کوین افزایش قابل توجهی در حجم معاملات تجربه کرد؛ تقریباً ۷۰ میلیارد دلار در یک روز معامله شد و قیمت آن تا ۰٫۴۵ دلار بالا رفت.
احساسات بازار
یکی از ابزارهایی که بسیاری از سرمایه‌گذاران روی آن حساب می‌کنند، شاخص ترس و طمع کریپتو است. این شاخص فعالیت شبکه‌های اجتماعی، نوسانات، روند جستجوی گوگل و موارد دیگر را اندازه‌گیری می‌کند تا نشان دهد سرمایه‌گذاران خوش‌بین (طمع‌کار) هستند یا بدبین (ترسو).
طمع شدید معمولاً نزدیک به قله بازار ظاهر می‌شود.
ترس شدید معمولاً نزدیک به کف بازار دیده می‌شود، اگرچه ممکن است در نزول‌های عمیق هم باقی بماند.
این شاخص را روزانه بررسی کنید، اما اجازه ندهید کل استراتژی شما را هدایت کند. این بیشتر شبیه یک حلقه‌ی حال‌وهوایی است تا یک توپ جادویی پیش‌بینی آینده.
شاخص‌های تکنیکال
لازم نیست یک جادوگر نمودار باشید تا چند سیگنال مفید را شناسایی کنید.
میانگین‌های متحرک: وقتی قیمت به‌طور مداوم بالای میانگین متحرک ۲۰۰ روزه باشد، معمولاً نشانه‌ای از روند صعودی است. وقتی قیمت زیر این خط برود، اغلب هشداری است برای معامله‌گران. این شاخص‌ها برای روندهای بلندمدت هستند و ابزار مناسبی برای معامله روزانه نیستند.
شاخص قدرت نسبی (RSI)
این شاخص نشان می‌دهد که یک دارایی بیش‌خرید یا بیش‌فروش شده است:
- مقادیر بالای ۷۰ نشان می‌دهد دارایی ممکن است بیش‌خرید شده باشد و احتمال اصلاح قیمت وجود دارد.
- مقادیر زیر ۳۰ می‌تواند نشان دهد دارایی بیش‌فروش شده و پتانسیل جهش قیمت دارد.
هیچ‌کدام از این‌ها قوانین قطعی نیستند، اما به شما کمک می‌کنند احساس حرکت و شتاب بازار را درک کنید.
عوامل بنیادی
گاهی اوقات بزرگ‌ترین محرک‌های بازار روی نمودار دیده نمی‌شوند.
نشانه‌های صعودی ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- پذیرش نهادی بزرگ (مثل درخواست بلک‌راک برای ETF بیت‌کوین)
- اخبار مقرراتی دوستانه یا پیروزی‌های قضایی برای شرکت‌های کریپتو
- پیشرفت‌های مهم فناوری (مثل ارتقاهای اتریوم یا راه‌اندازی لایه دوم)
در عین حال، نشانه‌های نزولی معمولاً شبیه موارد زیر هستند:
- فشارهای نظارتی شدید (مثل تمرکز SEC روی صرافی‌های بزرگ)
نقض‌های امنیتی پر سر و صدا یا شکست پروتکل‌ها
بی‌ثباتی جهانی — تورم، جنگ یا بحران‌های مالی - وقتی بدانید دنبال چه چیزی بگردید، قدم بعدی این است که کجا دنبال آن بگردید. خوشبختانه، دنیای کریپتو پر از ابزارهای رایگان است، اگر بدانید کجا باید کاوش کنید.
پلتفرم‌های نموداری
اگر می‌خواهید حرکات قیمتی را درک کنید، به نمودارهای قابل اعتماد نیاز دارید.
- TradingView به خاطر نمودارهای قابل شخصی‌سازی و شاخص‌های تکنیکال شناخته شده است.
Cointelegraph نمای کلی روشنی از قیمت‌ها، ارزش بازار و روند حجم معاملات ارائه می‌دهد که به‌ویژه برای دنبال کردن توکن‌های جدید یا کوچک مفید است.
جالب است بدانید: ابزارهای نموداری TradingView مستقیماً در بسیاری از صرافی‌های بزرگ کریپتو جهان، از جمله Binance, Bybit, OKX و Bitget ادغام شده‌اند.
تحلیل احساسات
کریپتو بیشتر حس و حال است تا ریاضیات.
ابزارهایی مثل LunarCrush فعالیت شبکه‌های اجتماعی، هیاهوی اینفلوئنسرها و توکن‌های پرطرفدار را ردیابی می‌کنند. اگر دوباره دوج‌کوین داغ شود، احتمالاً اولین نشانه‌ها را در این ابزار خواهید دید.
داده‌های آن‌چین
می‌خواهید بدانید نهنگ‌ها چه می‌کنند؟ پلتفرم‌هایی مثل Glassnode و CryptoQuant داده‌هایی مانند جریان کیف‌پول‌ها، فعالیت ماینرها و موجودی صرافی‌ها را نمایش می‌دهند. این مثل خواندن ضربان بلاک‌چین است. اغلب می‌توانید جابه‌جایی سرمایه را قبل از اینکه در قیمت ظاهر شود تشخیص دهید.
استراتژی‌ها برای مدیریت شرایط مختلف بازار
درک چرخه بازار یک چیز است، اما دانستن چگونه عمل کردن چیز دیگری است. برنامه‌ی شما باید بسته به اینکه در بازار صعودی هستید یا در حال زنده ماندن در بازار نزولی، تغییر کند.
استراتژی‌های بازار صعودی
- دنبال کردن روند: وقتی بازار داغ است، گاهی بهترین کار این است که همراه با جریان حرکت کنید، اما منضبط بمانید. روی دارایی‌هایی که روند صعودی قوی دارند تمرکز کنید و بدون برنامه دنبال شمع‌های سبز نروید.
- برداشت سود: اهداف خود را تعیین کنید و به آن‌ها پایبند باشید. وقتی همه چیز در حال رشد است، طمع آسان است، اما گرفتن سود در مسیر صعودی به شما کمک می‌کند از تجربه تلخ بازگشت کامل سرمایه جلوگیری کنید.
- مدیریت ریسک: حتی بازارهای صعودی هم اصلاح دارند. از استاپ‌لاس یا تریلینگ استاپ استفاده کنید تا سودها را حفظ کنید و در برابر برگشت‌های ناگهانی محافظت شوید. بعداً از خودتان بابت این کار تشکر خواهید کرد.
استراتژی‌های بازار نزولی
- موضع دفاعی: گاهی هوشمندانه‌ترین معامله، عدم معامله است. انتقال بخشی از پرتفوی به استیبل‌کوین‌ها یا نگه داشتن دارایی‌های کم‌نوسان مثل بیت‌کوین و اتریوم می‌تواند به حفظ سرمایه کمک کند در حالی که دیگران در حال وحشت هستند.
- میانگین‌گیری دلاری (DCA): تلاش برای زمان‌بندی دقیق کف بازار؟ موفق باشید! روش DCA با تقسیم خریدها در طول زمان، میانگین هزینه را کاهش می‌دهد و کمک می‌کند بدون ریسک زیاد، در بازار فعال بمانید.
- تمرکز بر اصول بنیادی: بازار نزولی سر و صدا را پاک می‌کند. پروژه‌هایی که دوام می‌آورند، آن‌هایی هستند که کاربرد واقعی، تیم قوی و چشم‌انداز بلندمدت دارند. اگر در طول یک نزول نگه می‌دارید، مطمئن شوید دلیل نگه‌داشتن درست است.
با آماده نشدن، در حقیقت برای شکست آماده می‌شوید
چه بازار صعودی باشد و چه نزولی، کریپتو همیشه در حال حرکت است، اما این به آن معنا نیست که باید به هر نوسانی واکنش نشان دهید. روندهای قیمتی، تغییرات احساسات، الگوهای حجم و اصول بنیادی همگی می‌توانند به شما نشان دهند که در کدام مرحله چرخه بازار هستید. با ابزارهای مناسب و ذهن آرام، می‌توانید سر و صدا را نادیده بگیرید و با وضوح عمل کنید.
بازارها به آمادگی پاداش می‌دهند و دانستن اینکه در قلمرو صعودی هستید یا زمین نزولی، یکی از قدرتمندترین ابزارهایی است که می‌توانید داشته باشید.
معاملات موفقی داشته باشید!