فرآیند توسعه بلاکچین چیست؟
فرآیند توسعه اپلیکیشن‌های بلاکچینی، فرآیندی است که طی آن یک اپلیکیشن بر پایه بلاکچینی خاص ساخته می‌شود.
توسعه بلاکچین از چندین جنبه مهم با توسعه برنامه‌های کاربردی سنتی متفاوت است. عموماً به دلیل مواردی از جمله انتخاب مناسب‌ترین طرح‌های پاداش‌دهی، میزان شفافیت، مجوزهای گروهی خاص و غیره، بخش قابل توجهی از برنامه‌ریزی‌های ابتدایی در مسیر توسعه اپلیکیشن‌ها، به توسعه بلاکچین اختصاص داده می‌شود.
توسعه‌دهندگان بلاکچین‌ها، مسئولان اصلی کل چرخه توسعه بلاکچین هستند که این چرخه به طور کل، تحقیق در مورد معماری بلاکچین و شناسایی موارد استفاده برای اپلیکیشن‌های بلاکچینی را شامل می‌شود. همچنین، سازماندهی دیتا بیس بلاکچین برای سیستم‌ها و اپلیکیشن‌های مختلف نیز بر عهده همین توسعه‌دهندگان است.
یک بلاکچین چگونه توسعه می‌یابد؟
هک یا دستکاری دیتا بیس‌های توسعه‌یافته با فناوری‌های بلاکچینی بسیار دشوار است. همین موضوع نیز این نوع دیتا بیس‌ها را به فضایی عالی برای ذخیره داده‌های حساس تبدیل می‌کند. در این میان، توسعه نرم‌افزارهای بلاکچینی نیز به درکی درست از نحوه عملکرد فناوری بلاکچین وابسته است.
برای یادگیری راه‌های توسعه بلاکچین، توسعه‌دهندگان در ابتدا باید با مفاهیم میان‌رشته‌ای مختلفی از جمله قواعد رمزنگاری و یا زبان‌های برنامه‌نویسی محبوب در حوزه بلاکچین، مانند سالیدیتی (Solidity)، آشنا باشند.
بخش قابل توجهی از فرآیند توسعه بلاکچین، بر روی معماری اطلاعات متمرکز است که مواردی چون نحوه ساختاریابی دیتا بیس و یا توزیع و دسترسی داده‌ها به سطوح مختلف مجوزها، از جمله این اطلاعات به شمار می‌روند. همچنین، مواردی مانند تصمیم در مورد آنکه اساس بلاکچین بر پایه فناوری دفتر کل توزیع شده بنا شود یا خیر، از عوامل ساختاریابی بلاکچین به شمار می‌روند.
این تصمیم به نوبه خود، بر همه چیز، از جمله گزیده داده‌هایی که احزاب به آن‌ها دسترسی پیدا می‌کنند، نحوه به اشتراک گذاشتن داده‌ها بین احزاب مختلف و اینکه آیا رأی اکثریت تغییر داده‌ها را تضمین می‌کند یا خیر، تأثیر خواهد گذاشت.
چطور به یک توسعه‌دهنده بلاکچین تبدیل شویم؟
تقاضا برای یادگیری مهارت‌های لازم جهت تبدیل شدن به یک توسعه‌دهنده بلاکچین در حال حاضر در سطح بسیار بالایی قرار دارد. اگر هدف نهایی، کار در یک شرکت فعالی در زمینه توسعه بلاکچین باشد، پس یک دوره آموزشی جامع در حوزه توسعه بلاکچین نیز باید به عنوان اولین اولویت در راستای تبدیل شدن به یک توسعه‌دهنده بلاکچین در نظر گرفته شود.
فرآیند توسعه بلاکچین، با درک مزیت‌هایی که هر بلاکچین می‌تواند در مقایسه با زیرساخت‌های سیستم‌های سنتی ارائه دهد، آغاز می‌شود. این مزایا، مواردی چون شفافیت کامل، امکان رأی‌گیری در مورد تعیین شیوه‌های حکومتی، قابلیت تنظیم طرح‌های پاداش‌دهی و انگیزشی و موارد دیگر را شامل می‌شود.
قبل از شروع یک پروژه، مهم است که چرخه توسعه پروژه بلاکچینی مورد نظر به طور کامل بررسی گردد. تجزیه و تحلیل نحوه استفاده از فناوری بلاکچین نیز از مواردی است که طی شدن هر کدام از مراحل توسعه را تسریع خواهد نمود. این مراحل در نهایت، همان چرخه توسعه بلاکچین را تشکیل می‌دهند.
فرآیند توسعه بلاکچین
سازماندهی فرآیند توسعه بلاکچین، یک روش اثبات شده و آزمایش شده برای توسعه‌دهندگان صنعت بلاکچین است و همین روش، کارآمدترین و ایده‌آل‌ترین نتایج را به همراه دارد. فرآیند توسعه اپلیکیشن بلاکچین، هشت مرحله را شامل می‌شود که در ادامه توضیحات این مراحل را مشاهده می‌کند.
هشت مرحله چرخه توسعه بلاکچین:
۱- تعریف مشکلی که باید با یک اپلیکیشن بلاکچینی حل شود
اولین مرحله از فرآیند توسعه، شناسایی مشکلی است که یک اپلیکیشن بلاکچینی می‌تواند با موفقیت آن را حل کند. استفاده از بلاکچین در مواقعی که نیازی به آن نیست، می‌تواند پرهزینه و غیر ضروری باشد؛ بنابراین، شناسایی مشکلی که حل آن به وسیله بلاکچین آسان‌تر است، امری بسیار مهم به شمار می‌رود.
۲- انتخاب بهترین و مناسب‌ترین مکانیزم اجماع
هر بلاکچین، از مکانیزم اجماع خاص خود استفاده می‌کند؛ اما رایج‌ترین مکانیزم‌های اجماع، مکانیزم‌های اثبات کار (PoW) و اثبات سهام (PoS) هستند. البته، دیگر مکانیزم‌های اجماع، از جمله تحمل خطای بیزانسی، اثبات سوختن، اثبات فعالیت و اثبات ظرفیت نیز، تنها در صورتی که برای پروژه مناسب‌تر باشند، قابل استفاده هستند.
۳- انتخاب زبان برنامه‌نویسی و بلاکچین مناسب
در این مرحله، بهتر است که تمرکز اصلی به طراحی رابط کاربری اپلیکیشن اختصاص یابد. بلاکچین منتخبی که اپلیکیشن بر روی آن ساخته می‌شود، بیش از هر چیز، بر زبان برنامه‌نویسی تأثیر می‌گذارد. هر زبان برنامه‌نویسی نیز به نوبه خود، بر نحوه تعامل کاربران با بلاکچین مؤثر است. علاوه بر این، در هنگام انتخاب زبان برنامه‌نویسی، قابلیت همکاری زبان منتخب نیز یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های لازم است. اما کدام زبان برنامه‌نویسی برای فناوری‌های بلاکچینی قابل استفاده‌اند؟
برخی از زبان‌های برنامه‌نویسی محبوب توسعه‌دهندگان بلاکچین به شرح زیرند:
پس از انتخاب زبان، نوبت به انتخاب دیتا بیس خواهد رسید که MongoDB و MySQL دو مورد از محبوب‌ترین دیتا بیس‌های مورد استفاده در حوزه بلاکچین هستند.
۴- انتخاب یک پلتفرم در زمینه توسعه بلاکچین
در این مرحله، توسعه‌دهندگان باید تشخیص دهند که کدام بلاکچین برای ایجاد اپلیکیشن آن‌ها مناسب‌تر است. استفاده از یک بلاکچین پیش‌ساخته، امکان توسعه فوری اپلیکیشن‌ها بدون نیاز به طی کردن فرآیند ایجاد یک بلاکچین کامل را فراهم می‌کند. فرآیند انتخاب پلتفرم بلاکچین به مکانیزم اجماع مورد نیاز برای اپلیکیشن بستگی دارد؛ لازم به ذکر است که هر کدام از مکانیزم‌های اجماع برای حل مشکلی خاص و یا ایجاد ویژگی‌هایی منحصربه‌فرد راه‌اندازی شده‌اند.
فرآیند توسعه بلاکچین، اغلب به پلتفرم‌های محبوبی که برای تسهیل این فرآیند طراحی شده‌اند متکی است. این پلتفرم‌ها، هم توسط شرکت‌های توسعه‌دهنده و هم توسعه‌دهندگان مستقل بلاکچین مورد استفاده قرار می‌گیرند.
برخی از رایج‌ترین پلتفرم‌ها، پلتفرم‌های بلاکچین اوپن سورس یا متن‌باز هستند که در تصویر ذیل برخی از آن‌ها را مشاهده می‌کنید:
توسعه‌دهندگان باید پلتفرمی را انتخاب کنند که از زبان برنامه‌نویسی بلاکچین مرتبط با نیازشان استفاده می‌کند. همچنین بهتر است به قابلیت‌ها و معایب هر پلتفرم توجه شود تا مناسب‌ترین بلاکچین برای راه‌اندازی اپلیکیشن انتخاب گردد.
۵- تعیین استراتژی مناسب برای ادامه فرآیند توسعه
در این مرحله از فرآیند توسعه بلاکچین، مراحل انجام شده تا کنون را ارزیابی کنید. یک نقشه‌راه را برای ادامه تنظیم کنید و یک استراتژی را برای یک فرآیند جامع‌تر ایجاد نمایید. توجه داشته باشید که این استراتژی باید ویژگی‌های پلتفرم انتخابی را نیز شامل باشد.
۶- آغاز طراحی معماری بلاکچین
در قدم اول لازم است بدانید که آیا بلاکچین منتخب، برای گروه‌های کاربران هدف به مجوزهای خاصی نیاز دارد یا یک شبکه بدون نیاز به مجوز است. پس از آن، تعیین نوع معماری لازم برای اپلیکیشن، اعم از خصوصی یا عمومی، الزام می‌یابد.
همچنین، باید کنسرسیوم هیبریدی یا معماری بلاکچینی با مجوز عمومی را نیز در نظر بگیرید.در یک بلاکچین با مجوز عمومی، امکان ثبت اطلاعات بیشتر یا تغییر اطلاعات توسط هر کاربر تنها با اجازه سایر کاربران ثبت نام شده میسر خواهد بود.
در نهایت، بهترین گزینه برای استفاده، موردی است که به بهترین شکل، نیازهای اپلیکیشن را پاسخگو باشد.
۷- راه‌اندازی و توسعه اپلیکیشن بلاکچینی
جنبه‌های کلیدی اپلیکیشن را پیکربندی کنید. اطمینان حاصل کنید که ابتدا مجوزها، امضاهای بلاک‌ها، قالب‌های آدرس‌ها و مدیریت کلیدهای خصوصی و عمومی مورد بررسی قرار می‌گیرند. این عناصر پس از راه‌اندازی قابل تغییر نخواهند بود؛ بنابراین بهتر است از همان ابتدا به آن‌ها توجه کنید.
پس از این مرحله، کار بر روی رابط برنامه‌نویسی اپلیکیشن (API) را شروع کنید. APIها برای انجام حسابرسی‌ها، تولید جفت کلیدهای خصوصی و عمومی و ذخیره یا بازیابی داده‌های ضروری قابل استفاده هستند. انتخاب انواع APIهای بلاکچینی نیز به هدف اصلی اپلیکیشن بستگی دارد.
هر توسعه‌دهنده همچنین موظف است که یک میان‌افزار را راه‌اندازی کند. میان‌افزار، در حقیقت نرم‌افزاری است که سیستم‌های خارجی را به بلاکچین متصل نموده و در نتیجه امکان ارتباط بین اجزای بلاکچین و برنامه‌های در حال اجرا بر روی آن را فراهم می‌کند.
برخی APIها که وجودشان تقریباً در تمام بلاکچین‌ها لازم است عبارتند از:
- مدیریت کلیدها
- مدیریت چرخه عمر دارایی‌های هوشمند
- مدیریت قراردادهای هوشمند
- تولید کلیدها و آدرس‌ها
APIها برای امضاهای دیجیتالی و تولید ارقام هش در راستای احراز هویت داده‌ها نیز مورد نیاز خواهند بود. برخی توسعه‌دهندگان ممکن است از APIهای از پیش ساخته‌شده برای اپلیکیشن‌های خود استفاده نموده و یا از صفر تا صد فرآیند ساخت این اپلیکیشن‌ها را به طور کامل طی کنند. استفاده از APIهای از پیش ساخته‌شده، روند توسعه را سرعت می‌بخشد، اما از سوی دیگر، ساخت APIهای اختصاصی نیز، انعطاف‌پذیری بیشتری را در آن اپلیکیشن ایجاد می‌کند.
۸- راه‌اندازی و انتشار یک نسخه تستی آلفا از اپلیکیشن
در این مرحله، نتیجه تمام تلاش‌های مراحل قبل خود را مشاهده خواهید نمود و نسخه اولیه پروژه، اکنون برای آزمایش آماده است. در این مرحله از فرآیند توسعه، بر عملکردهای اصلی تمرکز کنید. در اینجا توسعه‌دهندگان معمولاً سعی بر آن دارند که مشکلات احتمالی را در صورت بروز پیدا و برطرف نمایند.
بهتر است با حداقل‌ها شروع کنید. وجود یک «حداقل محصول قابل دوام» (Minimum Viable Product) یا همان MVP، تمام چیزی است که برای اثبات دوام و پایداری مدل بلاکچین الزامی است. هنگامی که اپلیکیشن پایدار باشد، توسعه‌دهنده خواهد توانست ویژگی‌های پیچیده‌تری را نیز در آن اضافه نماید.
ایجاد هر بلاکچین چقدر زمان نیاز دارد؟
طی کردن مراحل لازم در فرآیند توسعه اپلیکیشن‌های بلاکچینی می‌تواند چند ماه تا چند سال به طول انجامد؛ اما در این مسیر، عملکردی استراتژیک و ترسیم یک نقشه‌راه درست و برنامه‌ریزی شده امری است که بسیار در کوتاه شدن این زمان مؤثر خواهد بود. توسعه‌دهندگان باید پیش از آغاز مراحل بعدی، زمان لازم برای طی کردن هر مرحله را تخمین بزنند.
به طور خلاصه، مواردی که باید در طی تمام مراحل مورد نظر واقع شوند به شرح ذیلند:
- این پروژه در دنیای واقعی چه کاربردهایی خواهد داشت؟
- آیا این پروژه از قراردادهای هوشمند استفاده می‌کند؟
- برای دستیا‌بی به یک MVP نسخه‌های اولیه در طول چه مدتی منتشر شوند؟
- فناوری بلاکچین در چه مواردی به این پروژه کمک خواهد کرد؟
- این اپلیکیشن از کدام زبان برنامه‌نویسی بلاکچینی، کدام دیتا بیس خارجی و کدام سرورها استفاده می‌کند؟
- این اپلیکیشن بلاکچینی، چطور با سیستم‌های خارج از بلاکچین ارتباط برقرار می‌کند؟
- · • آیا این اپلیکیشن، اجزای ترکیبی لازم برای ارتباط با دیگر اپلیکیشن‌های درون و برون زنجیره‌ای را شامل خواهد بود؟
- این اپلیکیشن به یک شبکه بدون نیاز به مجوز متکی است یا یک شبکه مجاز؟
هدف از بررسی و پاسخ به این پرسش‌های مطرح شده، ایجاد یک جدول زمانی و ترسیم یک جریان کاری قابل اندازه‌گیری و بررسی با نقاط عطفی ویژه است. توجه داشته باشید که تعیین این نقاط عطف، به ردیابی فرآیند توسعه پروژه بلاکچینی مربوطه، از آغاز تا تکمیل آن، کمک شایانی خواهد نمود.