استیبل‌کوین‌ها یا همان ارزهای دیجیتال باثبات، با هدف کاهش نوسانات شدید بازار و ایجاد یک واحد پولی با ارزش پایدار طراحی شده‌اند و در کنار دیگر ارزهای دیجیتال مورد استفاده قرار می‌گیرند.
از میان این نوع دارایی‌ها، تتر (USDT) یکی از شناخته‌شده‌ترین و پرکاربردترین استیبل‌کوین‌ها به شمار می‌رود که طی سال‌ها جایگاه مهمی در میان معامله‌گران و سرمایه‌گذاران پیدا کرده است.
با این حال، علی‌رغم محبوبیت و کارایی بالای تتر، کاربران ایرانی هنگام خرید و استفاده از آن با چالش‌هایی خاص مواجه هستند.
در این مقاله قصد داریم به بررسی این مشکلات بپردازیم، استیبل‌کوین‌های جایگزین تتر را معرفی کنیم و نکات مهمی را برای انتخاب بهترین گزینه‌ی جایگزین بیان نماییم.
تتر و چالش‌های آن برای کاربران ایرانی
با وجود آنکه تتر (USDT) یکی از پرکاربردترین استیبل‌کوین‌های بازار محسوب می‌شود، اما خرید و استفاده از آن برای کاربران ایرانی با چالش‌هایی همراه است. این مشکلات در برخی موارد می‌توانند پیچیده، سردرگم‌کننده و حتی خسته‌کننده باشند، به‌ویژه زمانی که با مبالغ بالای ریالی سروکار داریم.
با توجه به اهمیت حفظ امنیت سرمایه و جلوگیری از ایجاد دردسرهای قانونی یا مالی، لازم است این چالش‌ها به‌درستی شناسایی شده و برای آنها راه‌حل‌های مناسبی در نظر گرفته شود.
در ادامه، به مهم‌ترین موانع و مشکلاتی که کاربران ایرانی هنگام خرید تتر با آن مواجه هستند، خواهیم پرداخت.
مشکلات قانونی و نظارتی
یکی از چالش‌های اصلی استفاده از تتر، نبود چارچوب‌های قانونی مشخص برای خرید و فروش آن در بسیاری از کشورها، از جمله ایران است.
در حال حاضر، قوانین شفافی در زمینه معاملات ارزهای دیجیتال در ایران وجود ندارد و این وضعیت، ابهاماتی جدی برای کاربران به‌ویژه هنگام بروز اختلاف یا پیگیری‌های حقوقی ایجاد می‌کند.
از سوی دیگر، کشورهایی مانند ایالات متحده نظارت‌های سخت‌گیرانه‌ای بر فعالیت تتر اعمال کرده‌اند. این فشارها گاه باعث شده صرافی‌های بین‌المللی خدمات خود را به کاربران برخی مناطق، از جمله ایران، محدود یا متوقف کنند.
علاوه بر این، شفاف نبودن اطلاعات مربوط به پشتوانه‌های تتر نیز نگرانی‌هایی در سطح جهانی ایجاد کرده و موجب افزایش شکایت‌ها و پیگردهای قانونی علیه این استیبل‌کوین شده است.
در ایران نیز نبود نظارت مؤثر بر معاملات تتر در صرافی‌ها و پلتفرم‌های آنلاین می‌تواند ریسک‌های جدی برای سرمایه‌گذاران به همراه داشته باشد؛ از جمله مسدود شدن دارایی‌ها، عدم امکان پیگیری حقوقی در صورت بروز مشکل، و در نهایت از بین رفتن سرمایه.
سایر چالش‌های استفاده از تتر
مشکلات امنیتی و خطر هک شدن
خرید تتر از صرافی‌های نامعتبر یا فاقد زیرساخت امنیتی مناسب می‌تواند کاربران را در معرض خطراتی جدی قرار دهد. در صورت سهل‌انگاری در رعایت اصول امنیتی، احتمال هک شدن حساب‌ها یا سرقت دارایی‌ها وجود دارد. برخی صرافی‌ها نیز از روش‌های امن برای نگهداری ارزهای دیجیتال استفاده نمی‌کنند، که این مسئله می‌تواند منجر به از دست رفتن دارایی کاربران شود.
کارمزدهای بالا در برخی شبکه‌ها
تتر روی بلاک‌چین‌های مختلفی از جمله اتریوم (ERC-20)، ترون (TRC-20) و سولانا (SPL) قابل انتقال است. انتخاب شبکه مناسب نقش مهمی در تعیین هزینه نهایی تراکنش دارد. به‌ویژه در شبکه اتریوم، در زمان‌هایی که شبکه شلوغ است، کارمزد گس (Gas Fee) می‌تواند بسیار بالا باشد و هزینه انتقال تتر را به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهد.
عدم شفافیت مالی
یکی از اصلی‌ترین انتقاداتی که به تتر وارد می‌شود، ابهام در میزان و نوع ذخایر پشتوانه آن است. در گذشته گزارش‌هایی منتشر شد که نشان می‌داد ممکن است پشتوانه کافی برای همه توکن‌های تتر وجود نداشته باشد. اگرچه شرکت تتر لیمیتد گاهی گزارش‌هایی در مورد ذخایر خود منتشر می‌کند، اما همچنان نگرانی‌هایی درباره ترکیب واقعی این ذخایر و میزان نقدشوندگی آنها وجود دارد.
تمرکزگرایی و کنترل متمرکز
برخلاف ماهیت غیرمتمرکز بسیاری از رمزارزها، تتر تحت کنترل کامل شرکت Tether Limited قرار دارد. این موضوع باعث شده که نگرانی‌هایی درباره امکان سانسور تراکنش‌ها، مسدودسازی حساب‌ها و دست‌کاری در عرضه توکن مطرح شود. چنین تمرکزگرایی می‌تواند برخلاف اصول بنیادین بلاک‌چین عمل کند.
وابستگی کامل به دلار آمریکا
ارزش تتر مستقیماً به دلار آمریکا وابسته است. بنابراین، هر گونه تغییر در ارزش دلار می‌تواند بر ارزش تتر نیز تأثیرگذار باشد. اگرچه دلار یکی از پایدارترین ارزهای فیات در جهان است، اما در بلندمدت احتمال افت ارزش یا تأثیرپذیری از شرایط اقتصادی و سیاسی ایالات متحده وجود دارد که می‌تواند به‌صورت غیرمستقیم بر تتر نیز اثر بگذارد.
چه رمزارزهایی می‌توانند جایگزین مناسبی برای تتر باشند؟
با توجه به چالش‌ها و دغدغه‌هایی که پیرامون تتر وجود دارد، بسیاری از کاربران به دنبال استیبل‌کوین‌هایی هستند که بتوانند همان کارایی تتر را با شفافیت و امنیت بیشتر ارائه دهند.
انتخاب یک جایگزین مناسب، تا حد زیادی به نیازها، میزان ریسک‌پذیری و ترجیحات فردی کاربران بستگی دارد. برخی افراد ترجیح می‌دهند از استیبل‌کوین‌های متمرکزی استفاده کنند که تحت نظارت شرکت‌های معتبر فعالیت می‌کنند و گزارش‌های مالی منظمی منتشر می‌کنند. در مقابل، گروهی دیگر ممکن است استیبل‌کوین‌های غیرمتمرکز را به‌دلیل استقلال از نهادهای متمرکز و مقاومت در برابر سانسور ترجیح دهند.
در ادامه، با تعدادی از استیبل‌کوین‌های جایگزین تتر آشنا خواهیم شد که هر یک ویژگی‌ها و مزایای خاص خود را دارند.
استیبل‌کوین‌های جایگزین تتر
با افزایش نگرانی‌ها درباره تتر، بسیاری از کاربران به سراغ گزینه‌هایی رفته‌اند که ضمن حفظ ویژگی‌های اصلی تتر، امنیت، شفافیت و سازگاری بیشتری با نیازهایشان داشته باشند. در ادامه با سه مورد از رایج‌ترین استیبل‌کوین‌های جایگزین تتر آشنا می‌شویم:
دای (DAI)
دای (DAI) یک استیبل‌کوین غیرمتمرکز است که برخلاف USDT یا USDC توسط هیچ نهاد متمرکزی اداره نمی‌شود. این ارز از طریق قراردادهای هوشمند و سیستم‌های الگوریتمی ارزش خود را حفظ می‌کند.
دای به دلیل استقلال از نهادهای نظارتی و مقاومت در برابر سانسور، گزینه‌ای محبوب برای کاربرانی است که به دنبال کنترل بیشتر بر دارایی‌های دیجیتال خود هستند.
یو‌اس‌دی کوین (USDC)
یو‌اس‌دی کوین(USDC) یکی از معتبرترین استیبل‌کوین‌های متمرکز است که پشتوانه‌ی دلاری دارد و توسط شرکت‌های معتبری مانند Circle و Coinbase پشتیبانی می‌شود.
این ارز دیجیتال به‌طور منظم توسط حسابرسان مستقل بررسی شده و گزارش‌های مالی شفاف منتشر می‌کند، از همین رو اعتماد بالایی در میان کاربران دارد و به عنوان جایگزینی مطمئن برای تتر شناخته می‌شود.
مزایای ارز دیجیتال دای (DAI)
دای (DAI) یکی از استیبل‌کوین‌های برجسته و محبوب در اکوسیستم مالی غیرمتمرکز (DeFi) است که به دلیل ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، توجه بسیاری از کاربران را جلب کرده است. مهم‌ترین مزیت دای، ماهیت کاملاً غیرمتمرکز آن است؛ یعنی صدور، مدیریت و تنظیم عرضه این توکن به‌طور کامل از طریق قراردادهای هوشمند و بدون نیاز به هیچ نهاد یا شخص ثالثی انجام می‌شود.
از جمله مزایای کلیدی دای می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
غیرمتمرکز بودن کامل
دای توسط پروتکل MakerDAO اداره می‌شود که سیستمی مبتنی بر قراردادهای هوشمند است. این ساختار باعث می‌شود کاربران نیازی به اعتماد به نهاد متمرکز نداشته باشند و از استقلال کامل در نگهداری و استفاده از دارایی خود برخوردار باشند.
حاکمیت جامعه‌محور
دارندگان توکن MKR (توکن حاکمیتی MakerDAO) می‌توانند در تصمیم‌گیری‌های مربوط به آینده دای، مانند تغییر پارامترهای اقتصادی یا ارتقای پروتکل، مشارکت مستقیم داشته باشند. این موضوع به کاربران قدرت تأثیرگذاری واقعی می‌دهد.
شفافیت کامل
تمام تراکنش‌ها، وثیقه‌گذاری‌ها و فرآیندهای صدور دای، روی بلاک‌چین اتریوم و به‌صورت کاملاً شفاف انجام می‌شود. هر کاربری می‌تواند در هر زمان، فعالیت‌های مربوط به دای را بررسی و صحت‌سنجی کند.
پذیرش گسترده در اکوسیستم DeFi
دای یکی از پرکاربردترین استیبل‌کوین‌ها در حوزه مالی غیرمتمرکز (DeFi) است. از این توکن در فعالیت‌هایی مانند استیکینگ، تأمین نقدینگی و ییلد فارمینگ در صدها پلتفرم معتبر استفاده می‌شود.
امکان وام‌دهی و وام‌گیری
یکی از کاربردهای مهم دای، استفاده در پلتفرم‌های وام‌دهی غیرمتمرکز است. کاربران می‌توانند دای را به‌عنوان وثیقه در پروتکل‌هایی مانند MakerDAO سپرده‌گذاری کرده یا با پشتوانه سایر دارایی‌های خود، وام دای دریافت کنند. این ویژگی، انعطاف‌پذیری مالی بالایی برای کاربران فراهم می‌کند.
معایب استیبل‌کوین دای (DAI)
با وجود مزایای فراوانی که دای (DAI) به‌عنوان یک استیبل‌کوین غیرمتمرکز ارائه می‌دهد، این ارز دیجیتال بدون چالش نیست. برای استفاده یا سرمایه‌گذاری آگاهانه در DAI، شناخت محدودیت‌ها و نقاط ضعف آن ضروری است. مهم‌ترین معایب دای عبارت‌اند از:
وابستگی به وثیقه‌های نوسان‌پذیر
دای برای حفظ ارزش خود از دارایی‌هایی مانند اتریوم (ETH) به عنوان وثیقه استفاده می‌کند. این دارایی‌ها نوسانات قیمتی بالایی دارند که می‌تواند ثبات دای را در شرایط بازار ناپایدار تهدید کند.
در صورت کاهش شدید ارزش وثیقه، کاربران ممکن است با خطر لیکویید شدن (Liquidation) مواجه شوند؛ وضعیتی که در آن بخشی از دارایی وثیقه‌ای کاربر برای جبران کسری سیستم به فروش می‌رسد.
کاهش غیرمتمرکز بودن به دلیل استفاده از دارایی‌های متمرکز
گرچه دای ذاتاً یک استیبل‌کوین غیرمتمرکز است، اما در سال‌های اخیر بخش قابل توجهی از وثیقه‌های آن از دارایی‌های متمرکزتر مانند USDC تشکیل شده‌اند. این موضوع باعث نگرانی‌هایی در مورد تضعیف اصول غیرمتمرکز بودن دای شده است و برخی آن را مغایر با فلسفه اصلی DeFi می‌دانند.
پیچیدگی در سازوکار و مدیریت
سیستم حاکمیتی دای توسط پروتکل MakerDAO و دارندگان توکن MKR اداره می‌شود. تصمیم‌گیری‌ها در این ساختار نیازمند مشارکت فعال جامعه و رأی‌گیری‌های گاه پیچیده است.
این روند گاهی کند، دشوار و مستعد اختلاف نظر است و در مقایسه با استیبل‌کوین‌های متمرکزی که پشتوانه‌ی مستقیم فیات دارند، فرایند مدیریتی پیچیده‌تری دارد.
مزایای ارز دیجیتال یو‌اس‌دی کوین (USDC)
یو‌اس‌دی کوین (USDC) یک استیبل‌کوین طراحی شده برای فراهم کردن ثبات قیمت و انتقال ارزش پایدار و قابل پیش‌بینی در بستر بلاک‌چین است. از مهم‌ترین ویژگی‌ها و مزایای این ارز دیجیتال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
شفافیت مالی بالا
هر واحد USDC به‌صورت کامل با دلار آمریکا پشتیبانی می‌شود و شرکت‌های صادرکننده این توکن، مانند Circle، به‌طور منظم گزارش‌های حسابرسی دقیق و شفاف منتشر می‌کنند تا ثابت کنند ذخایر دلاری مربوط به توکن‌ها به‌صورت امن در حساب‌های بانکی نگهداری می‌شوند. این میزان شفافیت باعث ایجاد اعتماد بالا در میان کاربران شده است.
پشتیبانی از چندین بلاک‌چین
USDC در بسیاری از بلاک‌چین‌های محبوب و معتبر مانند اتریوم، سولانا، الگورند و پالیگان عرضه شده است. این موضوع باعث می‌شود این توکن برای کاربران و برنامه‌های مختلف بلاک‌چینی از نظر انعطاف‌پذیری و سازگاری، بسیار مناسب باشد.
حضور فعال در اکوسیستم مالی غیرمتمرکز (DeFi)
USDC در پروتکل‌ها و پلتفرم‌های متعددی برای فعالیت‌هایی مانند وام‌دهی، تأمین نقدینگی و استیکینگ مورد استفاده قرار می‌گیرد و به‌عنوان یکی از ارکان اصلی اکوسیستم دیفای شناخته می‌شود.
دسترسی آسان و گسترده
این استیبل‌کوین در بسیاری از صرافی‌های معتبر جهانی مانند بایننس، کوین‌بیس و همچنین در پلتفرم‌های مالی غیرمتمرکز به‌راحتی قابل خرید، فروش، انتقال و ذخیره است. این دسترسی بالا، USDC را به گزینه‌ای مطمئن و امن برای کاربران تبدیل کرده است.
معایب ارز دیجیتال یو‌اس‌دی کوین (USDC)
با اینکه USDC یکی از محبوب‌ترین استیبل‌کوین‌ها است، اما ماهیت متمرکز آن برخی نگرانی‌ها و معایب را به همراه دارد:
تمرکززدایی محدود
برخلاف بسیاری از رمزارزهای غیرمتمرکز، USDC تحت کنترل شرکت Circle است و این شرکت می‌تواند بر تراکنش‌ها و دارایی‌ها نظارت و کنترل داشته باشد. برخی فعالان حوزه کریپتو، این تمرکز را نقطه ضعف بزرگی می‌دانند.
قابلیت مسدودسازی کیف‌پول‌ها
شرکت صادرکننده USDC توانایی قرار دادن برخی کیف‌پول‌ها در لیست سیاه یا مسدودسازی آنها را دارد. این موضوع نگرانی‌هایی درباره احتمال سانسور تراکنش‌ها و محدودیت دسترسی کاربران به دارایی‌هایشان ایجاد می‌کند.
وابستگی به سیستم بانکی سنتی
ذخایر دلاری پشتوانه USDC در بانک‌های سنتی نگهداری می‌شوند و این به معنای وابستگی کامل به سیستم مالی و قوانین آن است. بنابراین، تغییرات قوانین مالی یا اختلالات احتمالی در سیستم بانکی می‌تواند بر ثبات و قابلیت استفاده از USDC تأثیرگذار باشد.
نکات کلیدی در انتخاب جایگزین مناسب برای تتر
در زمان انتخاب یک استیبل‌کوین جایگزین برای تتر، توجه به چند عامل اساسی می‌تواند به تصمیم‌گیری بهتر کمک کند:
شفافیت و پشتوانه مالی
استیبل‌کوین‌هایی که پشتوانه دلاری واقعی و قابل حسابرسی دارند، معمولاً از امنیت بالاتری برخوردارند. USDC نمونه‌ی خوبی از این نوع هستند که گزارش‌های منظم حسابرسی منتشر می‌کنند.
تطابق با قوانین و مقررات
برخی استیبل‌کوین‌ها ممکن است در کشورهای خاص یا برای کاربران ایرانی با محدودیت‌هایی مواجه شوند. بنابراین بهتر است ارزی انتخاب شود که با شرایط قانونی و تحریمی سازگارتر باشد.
هزینه‌های تراکنش
شبکه‌ای که استیبل‌کوین روی آن قرار دارد، تأثیر مستقیم بر هزینه‌ی تراکنش‌ها دارد. در هنگام انتقال مبالغ بالا، استفاده از ارزی با کارمزد کمتر می‌تواند بسیار به‌صرفه‌تر باشد.
نقدینگی و پشتیبانی صرافی‌ها
استیبل‌کوینی که در صرافی‌های متعدد و با حجم بالا معامله می‌شود، از نقدشوندگی بالاتری برخوردار است. این ویژگی به شما این امکان را می‌دهد که در هر زمان دارایی خود را به‌راحتی تبدیل یا برداشت کنید.
سخن پایانی
اگرچه تتر به عنوان یکی از پرکاربردترین استیبل‌کوین‌ها مزایای خود را دارد، اما مشکلات و ریسک‌هایی نیز به همراه دارد که سرمایه‌گذاران را به فکر انتخاب جایگزینی مطمئن‌تر و شفاف‌تر می‌اندازد.
با توجه به ویژگی‌های فنی، غیرمتمرکز بودن و شفافیت بالای دای (DAI)، پیشنهاد ما استفاده از این رمزارز به عنوان جایگزین مناسب تتر است. دای نه تنها امکان حفظ ارزش و ثبات قیمت را فراهم می‌کند، بلکه به کاربران اجازه می‌دهد بدون نیاز به اعتماد به نهادهای متمرکز، کنترل کامل دارایی‌های خود را داشته باشند.
با این حال، توصیه می‌شود پیش از هرگونه تصمیم‌گیری نهایی، تحقیقات کافی انجام دهید تا انتخابی آگاهانه و متناسب با نیازهای خود داشته باشید.