علت محبوبیت و رشد دیفای در بلاکچین‌هایی غیر از شبکه اتریوم چیست؟

شبکه اتریوم، به عنوان اولین پلتفرم پذیرنده قراردادهای هوشمند و نیز در پی ساخت اپلیکیشن‌های غیر متمرکز (DApps) بسیار بر اساس فناوری پایه این شبکه، محبوبیتی روزافزون را در طی سال‌های اخیر تجربه کرده است. این امر همچنین به محبوبیت فراوان برخی ابزارها یا پلتفرم‌های مبتنی بر فضای مالی غیرمتمرکز یا همان دیفای (DeFi) امروزی نیز منجر شده است که از جمله معروف‌ترین آن‌ها می‌توان به یونی‌سواپ (Uniswap)، کامپوند (Compound)، یرن فایننس (Yearn Finance)، کِرو (Curve) و سینثتیکس (Synthetix) اشاره نمود.

در واقع، اکثریت قریب به اتفاق پلتفرم‌های پیشرو در حوزه دیفای، پیش از مهاجرت به دیگر بلاکچین‌ها و یا ساخت یک نمونه شبیه‌سازی‌شده از آن‌ها در دیگر شبکه‌ها، بر روی شبکه اتریوم ساخته شده بودند. با این وجود شبکه اتریوم، علی‌رغم اینکه همچنان به عنوان زمینه اصلی برای فناوری‌های مبتنی بر دیفای مورد استفاده قرار می‌گیرد، اکنون در حال از دست دادن تسلط خود بر این حوزه است و در پی این امر، دامیننس آن بر فضای مالی غیر متمرکز، از ۸۴ درصد در ماه مارس سال ۲۰۲۱، به ۵۵ درصد در ماه مارس سال ۲۰۲۲ سقوط کرده است و به نظر می‌رسد که رشد سریع اکوسیستم‌های دیفای سایر پلتفرم‌ها عامل اصلی این اتفاق باشد.

این موضوع تا حد زیادی به دلیل مزایای بسیاری است که در حال حاضر این پلتفرم‌ها نسبت به اتریوم ارائه می‌دهند. به عنوان مثال، تقریباً تمام پلتفرم‌های اصلی قراردادهای هوشمند اکنون از نظر سرعت و کارمزدهای تراکنش‌ها – که استفاده از آن‌ها را برای کاربران نهایی و توسعه‌دهندگان آسان‌تر می‌کنند – نسبت به اتریوم برتری دارند.

در این مقاله، به چشم‌انداز گسترده‌تری از فناوری‌های میان‌زنجیره‌ای نگاهی می‌اندازیم و برخی از ویژگی‌هایی که به رشد بزرگ‌ترین رقبای اتریوم در سال گذشته کمک کرده‌اند را بررسی می‌کنیم.

بی‌ان‌بی چین (BNB Chain)

احتمالاً اولین رقیب واقعی اتریوم، بی‌ان‌بی چین (BNB Chain) یا همان زنجیره هوشمند بایننس (BSC) سابق است که تقریباً بلافاصله پس از راه‌اندازی، رشد چشمگیری در اکوسیستم خود را شاهد بود. با توجه به اینکه این پلتفرم ویژگی‌ها و مزایای مهمی از جمله یک محیط کاملاً شبیه به اتریوم، سازگاری با ماشین مجازی اتریوم (EVM)، کارمزد پایین در تراکنش‌ها و سرعت بالا در انجام تراکنش‌ها را داراست، در حال حاضر به کانونی برای توسعه فناوری‌های مبتنی بر دیفای تبدیل شده و به تازگی رشدی عظیم در مقدار سرمایه قفل شده (TVL) در شبکه خود را شاهد بوده است.

بی‌ان‌بی چین در زمان اوج خود، سرمایه قفل شده‌ای معادل با بیش از ۳۰ میلیارد دلار را در خورد شامل می‌شد که این مقدار اخیراً به دلیل افزایش سطح رقابت با دیگر بلاکچین‌ها، تا سطوح نزدیک به ۱۱ میلیارد دلار کاهش یافته است. با این وجود، توسعه‌دهندگان هنوز هم آینده روشنی را برای بی‌ان‌بی چین در نظر دارند. لازم به ذکر است که حتی نام چند مورد از محبوب‌ترین اپلیکیشن‌های راه‌اندازی شده بر روی این شبکه نیز اکنون در میان شناخته‌شده‌ترین اپلیکیشن‌های مبتنی بر دیفای به چشم می‌خورد. برخی از این اپلیکیشن‌های محبوب عبارتند از:

• پنکیک‌سواپ (PancakeSwap): محبوب‌ترین صرافی غیر متمرکز (DEX) در بی‌ان‌بی چین، پنکیک‌سواپ است که ویژگی های بسیار متنوعی را برای کاربران به ارمغان آورده و دائماً در حال نوآوری و راه‌اندازی خدمات جدید است. این پلتفرم اکنون از سواپ‌های ساده، ایجاد سفارش و حد معامله و نیز انجام معاملات آتی دائمی (Perpetual Futures) برای طیف گسترده‌ای از جفت‌ارزهای معاملاتی پشتیبانی می‌کند. این پلتفرم در حال حاضر دارای ۳.۱ میلیون کاربر فعال و سرمایه قفل شده‌ای در حدود ۴ میلیارد دلار است و بیش از یک سوم کل سرمایه قفل شده در دیفای، در بی‌ان‌بی چین را به خود اختصاص می‌دهد.
• ونوس (Venus): ونوس یک پلتفرم محبوب است که برای وام‌دهی دارایی‌های مبتنی بر بی‌ان‌بی چین از طریق یک پروتکل غیر متمرکز قدرتمند مورد استفاده قرار می‌گیرد. این پلتفرم، کاربران خود را قادر می‌سازد تا با تأمین نقدینگی این شبکه، در ازای سپرده‌گذاری دارایی‌های خود سودی غیرفعال کسب کنند. ونوس از زمان راه‌اندازی شبکه اصلی خود در ماه نوامبر سال ۲۰۲۰، رشدی مداوم داشته و  با TVL بیش از ۱.۵ میلیارد دلار، اکنون به عنوان محبوب‌ترین «بازار پول» در بی‌ان‌بی چین شناخته می‌شود.
• آلپاکا فایننس (Alpaca Finance): آلپاکا یک پروتکل وام‌دهی غیرمتمرکز در بی‌ان‌بی چین است که همانند ونوس، به کاربران اجازه می‌دهد در ازای سپرده‌گذاری دارایی‌های خود، سودی غیرفعال کسب کنند. آلپاکا همچنین دارای یک پلتفرم کشت سود یا همان ییلد فارمینگ (Yield Farming) قدرتمند است که کاربران را قادر می‌سازد تا مقدار توکن‌های LP (توکن‌های دریافت شده در ازای تأمین نقدینگی) خود را برای به حداکثر رساندن سود خود افزایش دهند. این بستر همچنین یک راه حل کسب سود از طریق استیبل‌کوینی به نام AUSD را ارائه کرده که به طور خودکار برای ایجاد سودی معقول استفاده می‌شود.

بی‌ان‌بی چین همچنین میزبانی طیف گسترده‌ای از پروژه‌های گیمینگ محبوب با مدل «بازی برای کسب درآمد» از جمله موباکس (MOBOX)، کریپتوبلِیدز (CryptoBlades) و ماینز آف دالارنیا (Mines of Dalarnia) را بر عهده دارد. این شبکه علاوه بر این، به دلیل کارمزدهای پایین و جامعه پرشور خود، به عنوان محبوب‌ترین بلاکچین میم‌کوین‌ها نیز شناخته می‌شود.

آوالانچ (Avalanche)

یکی دیگر از بلاکچین‌های مدرن سازگار با EVM، آوالانچ است که در ماه سپتامبر سال ۲۰۲۰ راه‌اندازی شد، اما پس از آن تا ماه آگوست سال ۲۰۲۱ رشد نسبتاً خاموشی را شاهد بود. این تاریخ، همان زمانی بود که مقدار سرمایه قفل شده دیفای آوالانچ روند افزایشی سرسام‌آور خود را آغاز نمود.

این شبکه، خود را به کمک تراکنش‌های کم هزینه و سازگار با محیط زیست خود، از پلتفرم‌های قراردادهای هوشمند قدیمی جدا کرده است. آوالانچ در حال حاضر ادعا می‌کند که در شبکه خود، سریع‌ترین راه ارائه قراردادهای هوشمند را به ارمغان آورده و از مکانیزم اجماعی سازگار با محیط زیست به نام DAG بهره می‌برد.

برخلاف سایر بلاکچین‌های تک لایه، آوالانچ از معماری سه زنجیره‌ای استفاده می‌کند تا ترکیب منحصر به فرد خود را در زمینه‌های سرعت، عملکرد و کاربردپذیری ارائه دهد. یکی از این سه زنجیره، یک زنجیره مبادلاتی (Exchange) به نام X است که برای ایجاد و مبادله دارایی‌ها استفاده می‌شود؛ دیگری، زنجیره پلتفرم (Platform) به نام P که به منظور هماهنگی اعتبارسنج‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ و آخرین زنجیره، زنجیره قرارداد (Contract) با نام C است که برای میزبانی و اجرای قراردادهای هوشمند سازگار با EVM استفاده می‌شود. در این میان، اکثر کاربران شبکه آوالانچ در درجه اول با زنجیره C تعامل خواهند داشت.

برخی از محبوب‌ترین اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز در این پلتفرم عبارتند از:

• تریدر جُو (TraderJoe): تریدر جو محبوب‌ترین DEX بومی شبکه آوالانچ است که به عنوان یک بازارساز خودکار فعالیت نموده و از مبادلات بی‌نیاز از اعتماد برای صدها دارایی مبتنی بر آوالانچ پشتیبانی می‌کند. این پلتفرم همچنین به عنوان یک مرکز کامل خدمات و محصولات مبتنی بر دیفای نیز شناخته می‌شود. تریدر جُو علاوه بر این موارد، خدمات دیگری از جمله بستری برای ییلد فارمینگ به منظور کسب سود از طریق توکن‌های LP، پلتفرمی برای راه‌اندازی پروژه‌های جدید مبتنی بر آوالانچ، راه حلی برای وام‌دهی آزاد و یک داشبورد استیکینگ چندگانه را نیز ارائه کرده است. حجم معاملات روزانه این پلتفرم به طور معمول از ۱۰۰ میلیون دلار نیز فراتر می‌رود و مقدار سرمایه قفل شده در آن نیز در حال حاضر به ۶۳۲ میلیون دلار رسیده که این مقدار معادل است با ۹.۱ درصد از دامیننس آوالانچ در حوزه دیفای.
• استپ اَپ (Step App): آوالانچ همچنین خانه یکی از امیدوارکننده‌ترین رقبا در مدل در حال رشد «حرکت برای کسب درآمد» (move-to-earn) است. استپ اَپ، که در ماه آپریل سال ۲۰۲۲ راه‌اندازی شد، به کاربران اجازه می‌دهد تا با انجام فعالیت‌هایی مانند ورزش کردن، دویدن یا شنا کردن، به تشخیص اپلیکیشن اختصاصی ردیابی فعالیت این پلتفرم، پاداش کسب کنند. استپ اپ همچنین به عنوان پروتکل جدیدی برای محصولات فیت‌فای (FitFi) شناخته می‌شود که با استفاده از موقعیت جغرافیایی، قابلیت مینت کردن NFT و ویژگی‌های مکانیکی توکن‌های خود، برای کمک به پروژه‌های دیگر در راستای ساخت محصولات جدید و ایجاد اپلیکیشن‌هایی در متاورس استپ (Step)، یک SDK ویژه را به توسعه‌دهندگان ارائه نموده است. به نظر می‌رسد که استپ اَپ، با بیش از ۱۴۰ هزار کاربر که تا کنون در پروسه پیش‌ثبت‌نام این پلتفرم شرکت کرده‌اند، در زمینه تعداد کاربران منحصربه‌فرد، به پرجمعیت‌ترین اپلیکیشن مبتنی بر Avalanche تبدیل شود.

همانند اکثر پلتفرم‌های محبوب قراردادهای هوشمند، آوالانچ نیز برنامه رشد خاص خود را ارائه کرده که از آن به عنوان مالتیورس Multiverse)) یاد می‌شود. این برنامه، فرآیند جذب سرمایه‌ای ۲۹۰ میلیون دلاری را برای کمک به ایجاد زیرشبکه‌های خاص اپلیکیشن‌ها (چیزی شبیه به زنجیره‌های جانبی بلاکچینی) در راستای گسترش بیشتر اکوسیستم آوالانچ شامل است.

سولانا (Solana)

شبکه سولانا، که حتی گاهاً با نام «قاتل اتریوم» نیز شناخته می‌شود، در ماه فوریه سال ۲۰۲۰ راه‌اندازی شد و از آن زمان، به عنوان یکی از پیشرفته‌ترین بلاک‌چین‌های فنی موجود در فضای رمزارزها مورد استفاده قرار گرفته است.

سولانا با قابلیت پشتیبانی از حدود ۶۵ هزار تراکنش در هر ثانیه (TPS) و با میانگین کارمزد تراکنش کمتر از ۰.۰۰۱ دلار، یکی از کارآمدترین بلاکچین‌های موجود است که همچنین، با بیش از ۱۶۰۰ نود اعتبارسنج خود، به عنوان یکی از غیرمتمرکزترین شبکه‌های این فضا نیز شناخته می‌شود.

سولانا علی‌رغم عملکرد چشمگیرش، پس از آنکه مجبور شد شبکه خود را چندین بار در پی حملات متعدد «انکار سرویس» (DDoS) مجدداً راه‌اندازی کند، اکنون تا حد زیادی از روند رشد چشمگیر خود باز مانده و این امر نیز تا به حال از دست رفتن جایگاه این شبکه نسبت به برخی از رقبای آن را به دنبال داشته است.

این پلتفرم دارای یک معماری کاملاً اصیل بلاکچینی است که از یک پروتکل اجماع منحصربه‌فرد به نام اثبات تاریخچه (PoH) در ترکیب با پروتکل اجماع اثبات سهام (PoS) تشکیل شده تا یک منبع زمانی امن رمزنگاری شده جهانی را در شبکه خود تنظیم نموده و توان عملیاتی چشمگیری را به کاربران خود ارائه کند.

علاوه بر این، شبکه سولانا در ماه‌های اخیر و در پی ظهور پروتکل کامبرین (Cambrian) رشد شدیدی را در فضای دیفای (DeFi) خود شاهد بوده و این امر، ایجاد پلتفرم‌های جدید و قابل توجهی را به دنبال داشته که در دیگر بلاکچین‌های رقیب هرگز وجود نداشته‌اند. همچنین در واقع، با توجه به معماری سفارشی شبکه سولانا و عدم سازگاری آن با ماشین مجازی اتریوم (EVM)، بسیاری از اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز (DApp) آن نیز کاملا منحصر به این شبکه و تنها مخصوص سولانا هستند.

برخی از برجسته‌ترین این اپلیکیشن‌ها نیز عبارتند از:

• اِستِپ‌اِن (STEPN): احتمالاً اولین اپلیکیشن پر سر و صدای اکوسیستم سولانا، پلتفرم و اکوسیستم بسیار محبوب کاربردی در حوزه سلامت و بهداشت و سبک زندگی یعنی اِستِپ‌اِن است که به عنوان یکی از پیشگامان مدل «حرکت برای کسب درآمد» شناخته می‌شود. این پلتفرم، همانند استپ اپ درشبکهآوالانچ، کاربران خود را قادر می‌سازد تا با استیک کردن NFT‌های SNEAK و درگیر شدن در برخی فعالیت‌های فیزیکی، پاداش‌هایی را در قالب توکن‌های گرین‌ساتوشی (GST) کسب نمایند. توکن حاکمیتی این پلتفرم یعنی GMT نیز در حال حاضر بزرگترین دارایی غیراستیبل‌کوینی از نظر ارزش بازار در بلاکچین سولانا است.
• سیمبیوسیس (Symbiosis): یکی از قدرتمندترین اپلیکیشن‌های مبتنی بر دیفای در تمام بلاکچین‌ها، یک تجمیع‌گر نقدینگی چند زنجیره‌ای بسیار توانمند به نام سیمبیوسیس است که در زمینه تأمین نقدینگی صرافی‌های غیرمتمرکز بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد. این پلتفرم به کاربران اجازه می‌دهد تا هر توکنی را در میان طیف وسیعی از شبکه‌های سازگار و ناسازگار با EVM مبادله کنند. این بستر، یکی از معدود تجمیع‌گران نقدینگی است که از بلاکچین سولانا نیز پشتیبانی می‌کند. سیمبیوسیس همچنین یک ویژگی قابل توجه با محوریت فارمینگ میان‌زنجیره‌ای را ارائه نموده که بر اساس آن، تأمین نقدینگی یک یا چند استخر این پلتفرم، پاداشی در قالب توکن‌های SIS را برای کاربران به ارمغان خواهد آورد.
• فرینج (Fringe): فرینج یک پروتکل وام‌دهی مبتنی بر سولانا است که کاربران را قادر می‌سازد دارایی‌های خود را در استخرهای وام‌دهی غیرمتمرکز به اشتراک بگذارند و از این طریق سودی غیرفعال کسب نمایند. از سوی دیگر، کاربران فرینج (به عنوان یک پروتکل وام‌دهی آزاد) می‌توانند با سپرده‌گذاری دارایی‌های خود، وام‌های مبتنی بر وثیقه را به صورت بی‌نیاز از اعتماد دریافت کنند. این پلتفرم همچنین یک راه‌حل منحصربه‌فرد استیبل‌کوینی به صورت مبتنی بر دلار آمریکا به نام USB را ارائه کرده که کاربران می‌توانند به راحتی با سپرده‌گذاری دارایی‌های خود به عنوان وثیقه، آن را مینت نمایند. این امر به کاربران اجازه می‌دهد نقدینگی را از دارایی‌های غیرفعال خود استخراج کرده و مورد استفاده قرار دهند.

سولانا، با ۵ میلیارد دلار دارایی قفل شده که در پروتکل‌های دیفای خود، در حال حاضر عنوان پنجمین پلتفرم محبوب مبتنی بر دیفای بر اساس TVL را از آن خود ساخته است. این در حالی است که برنامه کمک هزینه (grant program) محبوب این شبکه و نیز افزایش تعداد شرکت‌های سرمایه‌گذاری ریسک‌پذیر (VC) در این اکوسیستم، در کنار این موضوع که سولانا هنوز در قالب نسخه بتا قابل استفاده است، نشان از آن دارند که شبکه سولانا از پتانسیل رشد قابل توجهی برخوردار است که نمی‌توان آن را نادیده گرفت.

ترا (Terra)

شبکه ترا (Terra) احتمالاً در میان تمام بلاکچین‌های موجود، از چشمگیرترین میزان افزایش در سهم خود از TVL بازار دیفای برخوردار بوده است؛ مقدار TVL شبکه ترا، از کمتر از ۰.۵ درصد در سال گذشته، به تقریباً ۱۵ درصد تا ماه می سال ۲۰۲۲ افزایش یافته است.

بلاکچین ترا، که به استیبل‌کوین‌های الگوریتمی و اپلیکیشن‌های مبتنی بر فضای مالی غیرمتمرکز اختصاص یافته، مجموعه‌ای فوق‌العاده کارآمد و قابل دسترس از اپلیکیشن‌های جدیدی را ارائه می‌دهد که بسیاری از آن‌ها در دیگر بلاکچین‌های موجود هیچ مشابه یا رقیبی ندارند. لازم به ذکر است که اکوسیستم ترا هنوز نسبتاً کوچک است و همچنین، تعامل با آن، به دلیل عدم سازگاری با EVM، به ایجاد یک کیف پول اختصاصی نیاز خواهد داشت.

ترا که بر اساس چهارچوب کازموس (Cosmos SDK) و با استفاده از اجماع تندرمینت (Tendermint) ساخته شده، یکی از کارآمدترین بلاکچین‌های فعال بازار و یکی از معدود شبکه‌هایی است که مستقیماً توسط جامعه و از طریق سیستم پیشنهاد و رأی‌گیری کنترل می‌شود. در حقیقت،  کنترل شبکه ترا به دست سهام‌دارانی است که مقادیر معینی از توکن حاکمیتی این شبکه یعنی لونا (LUNA) را در اختیار دارند.

در حال حاضر در بستر شبکه ترا، مجموعاً بیش از ۱۰۰ اپلیکیشن و پروژه به صورت مبتنی بر سه حوزه دیفای، NFTها و نیز Web3 توسعه یافته‌اند که برخی از محبوب‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• انکِر پروتکل (Anchor Protocol): انکِر پروتکل، در حال حاضر به عنوان محبوب‌ترین اپلیکیشن غیرمتمرکز شبکه ترا شناخته می‌شود که تا کنون بیش از نیمی از TVL مبتنی بر دیفای این شبکه را به خود اختصاص داده است. این پلتفرم یک حساب پس‌انداز ساده ارائه می‌دهد که کاربران را قادر می‌سازد تا سود سالانه‌ای برابر با ۱۸ درصد را از طریق سپرده‌های ترایو‌اس‌دی (UST) خود کسب کنند. این سود از طریق وام‌هایی قابل تأمین است که کاربران در ازای دریافت آن‌ها، دارایی‌های خود را تا سقف LTV ثابتی قفل می‌کنند و در این میان، خطر لیکوئید شدن را در صورتی که ارزش وثیقه‌شان از حداقل مارجین یا همان حاشیه کمتر شود، به جان می‌خرند. این پلتفرم به دلیل بازدهی بالا و پاداش‌هایی که در قالب توکن‌های ANC به وام‌گیرندگان ارائه می‌کند، محبوبیت پیدا کرده است.
• لیدو (Lido): لیدو یک راه حل استیکینگ نقدینگی محبوب در شبکه ترا است که به کاربران اجازه می‌دهد تا سوددهی دارایی‌های استیک شده خود را به حداکثر برسانند. از طریق لیدو، کاربران می‌توانند سودی را که از LUNAهای استیک شدۀ خود به دست می‌آورند، افزایش داده و سود استیکینگ سالانه ۶ درصدی LUNA را تا میزان حدود ۷.۱ درصد افزایش دهند. این پلتفرم همچنین به منظور بهبود بازدهی و سود نهایی، از دارایی‌های استیک شده در دیگر زنجیره‌های مختلف نیز پشتیبانی می‌کند.
• استروپورت (Astroport): پلتفرم استروپورت که البته به تازگی راه‌اندازی شده، یک صرافی و بازارگاه غیرمتمرکز است که بر روی بلاکچین ترا توسعه یافته است. این پلتفرم از دو نوع استخر نقدینگی مختلف، یعنی محصول ثابت (از یونی‌سواپ) و استیبل‌سواپ (از کِرو) پشتیبانی می‌کند که همین امر نیز نقدینگی این پلتفرم را به حداکثر، و میزان لغزش (Slippage) را برای دارایی‌های دیجیتالی پرنوسان و یا ثابت به حداقل می‌رساند. در استروپورت هر فرد می‌تواند به عنوان یک بازارساز خودکار (AMM) نقدینگی پلتفرم را تأمین نموده و سهمی از کارمزدهای آن را به عنوان پاداش دریافت کند. این پلتفرم در حال حاضر چهارمین پروتکل بزرگ دیفای در شبکه ترا بر اساس مقدار TVL است.

دو پلتفرم محبوب دیگر در شبکه ترا که اخیراً در این بلاکچین مشهور شده‌اند نیز عبارتند از لانچ‌پد و تجمیع‌گر صرافی‌های غیرمتمرکزی به نام ترافورمر (Terraformer) – که اخیراً امکان تجمیع NFTهای مبتنی بر شبکه ترا را فراهم آورده – و میرور پروتکل (Mirror Protocol) که به کاربران امکان می‌دهد سهام و مشتقات را به صورت توکنیزه شده صادر و معامله کنند.

زیلیکا (Ziliqa)

زیلیکا یکی از پرطرفدارترین پلتفرم‌های بلاکچینی است که در سال ۲۰۱۷ شروعی نسبتاً کند را تجربه نمود، اما با توجه به اینکه اکوسیستم اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز آن اخیراً فرآیند گسترش سریعی را آغاز کرده، این شبکه نیز تغییر شگرفی را در روند پذیرش خود شاهد بوده است.

زیلیکا به‌عنوان یک بلاکچین کم‌هزینه و بسیار مقیاس‌پذیر که از فناوری شاردینگ بهره می‌برد، به طور گسترده، با ۲۴۰۰ نود فعال و کاملا توزیع‌شده، به عنوان یکی از کارآمدترین و غیرمتمرکزترین بلاک‌چین‌های فعال در حوزه رمزارزها در نظر گرفته می‌شود.

بر اساس آمار رسمی وب‌سایت زیلیکا، در حال حاضر بیش از ۱۲۰ هزار قرارداد هوشمند بر روی این پلتفرم فعالند که همچنین نزدیک به ۸ هزار مورد از آن‌ها نیز به صورت روزانه مورد استفاده قرار می‌گیرند. این پلتفرم همچنین اکنون میزبان ۶۰ دارایی توکنیزه شده بر اساس استاندارد ZRC2 است. تعداد فزاینده‌ای از این قراردادهای هوشمند و دارایی‌های توکنیزه شده از طریق اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز به این شبکه راه یافته‌اند و به همین ترتیب، مقدار TVL پلتفرم زیلیکا نیز اکنون به بیش از ۳۲۰ میلیون دلار افزایش یافته است.

گفتنی است، بخشی از رشد انفجاری این شبکه را می‌توان به گستره فرصت‌های مالی که توسعه‌دهندگان می‌توانند از آن بهره ببرند نسبت داد. این خدمات شبکه زیلیکا، مواردی چون سرمایه‌گذاری خطرپذیر از طریق جناح سرمایه‌گذاری زیلیکا، ۱۰ میلیون دلار کمک‌های مالی از طریق صندوق خالق (Creator Fund) و صندوق تأمین سرمایه ZILHive را شامل هستند.

در حال حاضر اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز برجسته‌ای در این پلتفرم راه‌اندازی شده‌اند که دو مورد از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

• زیل‌سواپ (ZilSwap): زیل‌سواپ، که در حال حاضر محبوب‌ترین صرافی غیرمتمرکز در شبکه زیلیکا به شمار می‌رود، به کاربران اجازه می‌دهد تا توکن‌های بومی این شبکه یعنی زیل (ZIL) و طیف گسترده‌ای از دارایی‌های مبتنی بر استاندارد ZRC2 را به روشی کاملاً غیرمتمرکز و بی‌نیاز از اعتماد معامله نمایند. در بستر زیل‌سواپ، به عنوان یک صرافی غیرمتمرکز مبتنی بر AMM، هر فرد می‌تواند با به‌اشتراک‌گذاری دارایی‌های خود در استخرهای نقدینگی و دریافت سود در ازای این کار، به یک تأمین‌کننده نقدینگی (LP) تبدیل شود. زیل‌سواپ همچنین یک بازارگاه NFT به نام آرکی (ARKY) را راه‌اندازی کرده که در آن کاربران می‌توانند NFTهای مبتنی بر شبکه زیلیکا را با کارمزد تنها ۲ درصد مختص پلتفرم معامله نمایند. TVL موجود در این پلتفرم در حال حاضر به ۱۷ میلیون دلار رسیده و حجم معاملات آن نیز، به صورت میانگین، در حدود ۲ میلیون دلار در روز تخمین زده می‌شود.
• ایکس‌کد نتوورک (XCAD Network): ایکس‌کد نتوورک که احتمالاً بخش خوبی از توجهات اخیر کاربران شبکه زیلیکا را به خود جلب کرده، پلتفرمی است که به تولیدکنندگان محتوا در یوتیوب (YouTube) – و به زودی توئیچ (Twitch) – اجازه می‌دهد تا به طور مؤثرتری با مخاطبان خود تعامل نموده و از طریق یک اکوسیستم جدید مبتنی بر مدل بازدید و کسب درآمد (Watch & Earn)، از محتوای خود درآمد کسب کنند. این پلتفرم به کاربران اجازه می‌دهد تا طیف وسیعی از توکن‌ها را ایجاد کرده و به فروش برسانند و به طرفداران کمک می‌کند تا با ارائه امتیازهایی در هنگام تماشا و تعامل با تولیدکنندگان مورد علاقه خود، درآمدی فعال کسب نمایند. ایکس‌کد نتوورک در حال حاضر به عنوان یکی از کامل‌ترین DAppهای ساخته شده بر روی شبکه زیلیکا به شمار می‌رود و توکن بومی آن، XCAD نیز به عنوان یک دارایی مبتنی بر استاندارد ZRC2 در این شبکه در دسترس است.

اگرچه اکوسیستم زیلیکا هنوز در مراحل اولیه رشد خود قرار دارد، نقشه راهی که این پلتفرم اخیراً به اشتراک گذاشته نشان از آن دارد که امکان سازگاری با EVM – که آن را با پلتفرم‌هایی مانند بی‌ان‌بی چین، آوالانچ و پولیگان هماهنگ می‌کند – نیز به زودی در این شبکه فراهم خواهد آمد. چنین موضوعی می‌تواند با ساده‌سازی روند مهاجرت به زیلیکا و استقرار در آن برای توسعه‌دهندگان، به گسترش اکوسیستم زیلیکا کمک کند.

پولکادات (Polkadot)

یکی از امیدوارکننده‌ترین پلتفرم‌های بلاکچینی در سال‌های اخیر، پولکادات (Polkadot) است که به گونه‌ای طراحی شده تا به عنوان یک لایۀ صفر به صورت میان‌زنجیره‌ای عمل کند. این شبکه، چهارچوبی جدید را برای ارتباطات میان‌بلاکچینی و انتقال دارایی‌ها در بین بلاکچین‌ها ارائه کرده است.

پولکادات، که بر روی بستر زیرلایه پریتی (Parity) ساخته شده، از یک زنجیره رله مرکزی بهره می‌برد که به عنوان مرکز امنیت و اجماع آن عمل می‌کند. این شبکه بر پایه یک مکانیزم تولید بلاک منحصربه‌فرد به نام بِیب (BABE) در ترکیب با یک مکانیزم نهایی به نام گرَندپا (GRANDPA) تشکیل شده است. این مکانیزم نیز با مکانیزم اجماع اثبات سهام نمایندگی شده (Deligated Proof-of-Stake) برای انتخاب اعتبارسنج ترکیب می‌شود تا در نهایت بلاکچینی ایجاد شود که می‌تواند در عرض چند ثانیه، هر تراکنش را نهایی کند و در عین حال، با محیط زیست سازگار و در برابر حملات نیز مقاومت باشد.

از آنجا که هر بلاکچین مستقل می‌تواند با پیوستن به پاراچین‌ها یا اتصال از طریق یک پل (یا بریج) با پولکادات در تعامل باشد، این شبکه به طور گسترده به عنوان راهی امیدوارکننده برای حذف رقابت بین زنجیره‌های فردی، جمع‌آوری نقدینگی در سراسر پلتفرم‌ها و تشکیل یک اکوسیستم بلاکچینی منسجم‌تر در نظر گرفته می‌شود.

این پلتفرم اخیراً اولین دوره میزبانی حراج‌های پاراچین‌ها (Parachains) را آغاز کرده و در این میان تا کنون، طیف گسترده‌ای از پروژه‌های قابل توجه نیز جایگاه خود در این بستر را تضمین کرده‌اند. از جمله این پروژه‌ها می‌توان به آکالا (Acala)، آستار (Astar)، کلاور (Clover)، موی‌بیم (Moonbeam)، و پارالل (Parallel) اشاره نمود.

پولکادات همچنین اخیراً لانچ‌پد خود را با نام دات‌پد (DotPad) راه‌اندازی کرده که قرار است با فراهم کردن بستری به منظور سرمایه‌گذاری جمعی برای پروژه‌های پولکادات، کوساما (Kusama) و سایر پروژه‌های مبتنی بر زیرلایه‌ها – که ممکن است نامزدهای بالقوه پاراچین‌ها و یا پاراثرِدها (Parathreads) را شامل باشد – به راه‌اندازی اکوسیستم این شبکه کمک کند. این پلتفرم قرار است در سه ماهه دوم سال ۲۰۲۲ راه‌اندازی شود و پس از آن میزبانی از پیشنهادات اولیه در صرافی‌های غیرمتمرکز (IDOs) برای پروژه‌هایی که در پولکادات یا اکوسیستم زیرلایه‌ها یا همان سابستریت (Substrate) در اطراف آن ساخته می‌شوند را آغاز خواهد کرد.

وِلاس (Velas)

بلاکچین ولاس، شبکه‌ای است که از سولانا فورک شده و ویژگی‌های جذاب بسیاری را راه‌اندازی کرده است. از جمله این خدمات و ویژگی‌ها نیز می‌توان به کارمزدهای بسیار پایین و زمان کوتاه تأیید تراکنش‌ها در این شبکه اشاره نمود. با توجه به اینکه ولاس در حال حاضر می‌تواند چیزی در حدود ۷۵ هزار تراکنش را در هر ثانیه (TPS) پردازش کند، این پلتفرم را می‌توان فوق مقیاس‌پذیر نیز در نظر گرفت.

پلتفرم ولاس، برخلاف سولانا، با ماشین مجازی اتریوم نیز سازگار است. این امر آن را برای توسعه‌دهندگانی که قبلاً با محیط اتریوم و زبان برنامه‌نویسی سالیدیتی (Solidity) آشنا هستند مناسب می‌کند. ولاس همچنین یک فضای بومی را شامل است که از زبان رو به رشد محبوب راست (Rust) پشتیبانی می‌کند. این زبان، انعطاف‌پذیری بسیار زیادی را برای توسعه‌دهندگان این شبکه فراهم کرده است.

شبکه ولاس همچنین مستقیماً یکی از موانع اصلی پیش روی پذیرش سایر بلاکچین‌ها یعنی آلودگی را برطرف می‌کند. این شبکه به لطف سیستم اجماع ترکیبی خود که از ترکیب اثبات تاریخچه و اثبات سهام تشکیل شده، در صرفه‌جویی در مصرف انرژی و کربن عملکردی بسیار کارآمد از خود نشان می‌دهد و به ویژه برای اپلیکیشن‌های ایجاد شده حول محور ESG (محیط زیست، اجتماع، و حاکمیت) بسیار مناسب است.

شبکه ولاس از زمان راه‌اندازی قابلیت پشتیبانی از EVM، رشد و افزایشی قابل توجه در میزان پذیرش خود را تجربه کرده و اکنون میزبان اکوسیستم رو به رشدی از اپلیکیشن‌های غیرمتمرکزی است که اکثر آن‌ها حول محور دیفای در حال فعالیت هستند. برخی از محبوب‌ترین پروژه‌های ولاس نیز عبارتند از:

• وَگیوسواپ (WagyuSwap): وگیوسواپ، اولین صرافی غیرمتمرکز شبکه ولاس است که کاربران خود را قادر ساخته تا طیف گسترده‌ای از توکن‌های مبتنی بر این شبکه را با یکدیگر مبادله کنند و یا به عنوان یک تأمین‌کننده نقدینگی (LP) به پلتفرم‌های مبتنی بر این شبکه بپیوندند تا با سپرده‌گذاری دارایی‌های غیرفعال خود، پاداش‌هایی را در قالب سهمی از کارمزدهای انجام معاملات دریافت نمایند. این پلتفرم همچنین از مجموعه‌ای از ارائه‌دهندگان خدمات ییلد فارمینگ بهره می‌برد که می‌توان از آن‌ها برای کسب پاداش در قالب توکن‌های مبتنی بر شبکه ولاس استفاده کرد.
• آتوفارم (Autofarm): یکی از پرکارترین تجمیع‌گران سود در حوزه دیفای، پلتفرم آتوفارم است که با بهره‌گیری از راه حل کشت سود خودکار خود، امکان بهینه‌سازی مقدار بازده را به‌طور خودکار فراهم می‌کند. آتوفارم در حال حاضر از ۱۴ بلاکچین مختلف پشتیبانی می‌کند که ولاس، یکی از جدیدترین موارد اضافه شده به خدمات آن است.
• وِلِرو دائو (VeleroDAO): ولرو دائو، یک شبکه فورک شده از مِیکِر دائو (MakerDAO) است که به کاربران خود اجازه می‌دهد تا با باز کردن یک پوزیشن وثیقه بدهی (CDP)، با سپرده‌گذاری توکن‌های ولاس (VLX)، یک استیبل‌کوین به نام USDV را ضرب نمایند. کاربران پس از این امر قادر خواهند بود که توکن‌های USDV به دست آمده را خرج نموده، برای کسب سود استیک کنند، یا برای آزاد کردن وثیقه قفل شده بازپرداخت کنند.

شبکه ولاس در ماه گذشته، یک صندوق و برنامه شتاب‌دهنده جدید را برای کمک به تامین بودجه و حمایت از پروژه‌های جدیدی که در این پلتفرم ساخته می‌شوند معرفی کرده بود. شبکه ولاس با این کار می‌تواند اکوسیستم خود را رشد دهد و به طور بالقوه، در میان قدرتمندان فعلی حوزه دیفای جایی باز کرده و از قابلیت‌های بسیار زیاد بلاکچین نهایت استفاده را ببرد.

پالیگان (Polygan)

شبکه پالیگان که در ابتدا به عنوان یک پلتفرم لایه دوم برای بلاکچین اتریوم تصور می‌شد، اکنون اکوسیستم کامل خود را تشکیل داده و از طیف وسیعی از اپلیکیشن‌های دیفای که در بلاکچین اتریوم یافت نمی‌شوند پشتیبانی می‌کند.

این شبکه، به لطف زمان کوتاه پردازش تراکنش‌ها، کارمزدهای پایین و کاهش اثرات زیست‌تخریبی، به سرعت در میان توسعه‌دهندگانی که می‌خواهند تجربه‌ای شبیه به اتریوم را بدون هیچ یک از جنبه‌های منفی معمول آن بله کاربران ارائه دهند، تا کنون محبوبیت بسیار بالایی پیدا کرده است.

از زمان راه‌اندازی پالیگان در سال ۲۰۱۷، سطح پذیرش این بلاک‌چین افزایش چشمگیری داشته و اکنون به صورت روزانه، بیش از ۳۵۰ هزار کاربر فعال در حال انجام بیش از ۳ میلیون تراکنش بر روی این شبکه هستند.

همچنین، تا زمان نگارش این مقاله، بیش از ۳.۴ میلیارد دلار دارایی در پروتکل‌های مبتنی بر شبکه پالیگان قفل شده بودند که بیشتر این مقدار نیز به بازار نقدینگی غیرحضانتی آوه (Aave) مرتبط است که البته در چندین بلاکچین دیگر نیز مستقر شده.

در زیر به برخی از محبوب‌ترین اپلیکیشن‌های غیرمتمرکز پلتفرم پالیگان اشاره شده است:

• کوئیک‌سواپ (QuickSwap): کوئیک‌سواپ صرافی غیرمتمرکز بومی شبکه پالیگان است که هم از مبادلات و هم سفارش‌های دارای حد خرید و فروش پشتیبانی می‌کند و روش‌های مختلفی را جهت انجام کشت سود (ییلد فارمینگ) به کاربران خود ارائه می‌دهد؛ از جمله این روش‌ها می‌توان به ماینینگ LP، ماینینگ دوگانه و فارم‌های دراگون سیروپ (Dragon Syrup Farms) اشاره نمود. این پلتفرم در حال حاضر  با TVL معادل با ۵۵۰ میلیون دلار، محبوب‌ترین DEX موجود در شبکه پالیگان به شمار می‌رود.
• استارگیت (StarGate): استارگیت به عنوان یک پل میان‌زنجیره‌ای عمل می‌کند که در ماه مارس سال ۲۰۲۲ با موفقیت راه‌اندازی شد و توانست در هفته اول راه‌اندازی، بیش از ۱.۲ میلیارد دلار نقدینگی را به خود جلب کند. این پلتفرم در حال حاضر دارای TVL معادل با بیش از ۱۷۶ میلیون دلار است.
• کی‌دائو (QiDAO): کی‌دائو یا به گویشی دیگر «چی‌دائو»، یک پروتکل مبتنی بر شبکه پالیگان است که کاربران خود را قادر ساخته نقدینگی را از دارایی‌های رمزارزی خود استخراج نموده و در قالب استیبل‌کوینی به نام مای (Mai) یا میماتیک (Mimatic) مورد استفاده قرار دهند. این پلتفرم، از این جهت که کاربران در آن نیازی به پرداخت وثیقه ندارند، در میان پلتفرم‌های وام‌دهی موجود در حوزه رمزارزها به عنوان یک استثناء در نظر گرفته می‌شود. این بستر همچنین توکن بومی خود با نام کیو‌آی (Qi) را نیز ارائه کرده که از آن به منظور شرکت در عملیات حاکمیتی این پلتفرم استفاده می‌شود.

شبکه پالیگان همچنین به تازگی یک لانچ‌پد مخصوص به خود با عنوان پالی‌پد (PolyPad) را راه‌اندازی کرده که به منظور تأمین بودجه و تسریع روند راه‌اندازی پروژه‌های قابل توجه بر روی شبکه پالیگان طراحی شده است. این لانچ‌پد از زمان راه‌اندازی در اوایل ماه آپریل سال ۲۰۲۲، راه‌اندازی چندین پروژه را تسریع نموده و به همین ترتیب، تأثیر به‌سزایی در گسترش اکوسیستم نسبتاً کوچک پالیگان داشته است.

پالیگان همچنین در ماه آپریل اعلام کرد که قصد دارد شبکه آزمایشی جدیدی به نام اِوِیل (Avail) را به عنوان یک زنجیره مقیاس‌بندی کاملاً تازه راه‌اندازی کند. انتظار می‌رود این بستر به عنوان یک لایۀ داده‌محور برای سایر بلاکچین‌های مستقل عمل نموده و از این راه به کاهش بار شبکه کمک کند.

وِیوز (Waves)

شبکه وِیوز، که در سال ۲۰۱۶ راه‌اندازی شد، یکی از اولین رقبای واقعی اتریوم بود و توانست برای مدت کوتاهی، خود را در بین ۱۰ رمزارز برتر از نظر ارزش بازار جای دهد. این پلتفرم اخیراً به عنوان پلتفرمی برای پروژه‌های دیفای رشد جدیدی را آغاز کرده و چندین اپلیکیشن مبتنی بر دیفای آن نیز در طی سال گذشته تا کنون محبوبیت قابل توجهی پیدا کرده‌اند.

ویوز به گونه‌ای طراحی شده که استفاده از آن ساده باشد و به همه کاربران خود اجازه می‌دهد تا توکن‌ها (معروف به دارایی‌های هوشمند یا SmartAssets) و DApp‌های خود را به آسانی به کار گیرند و در عین حال منابعی را که توسعه‌دهندگان برای موفقیت از طریق کمک‌های مالی و پیشنهادات انکوباتور آتی خود نیاز دارند، فراهم می‌کند.

شبکه ویوز از یک نسخه پیشرفته از الگوریتم اثبات سهام معروف به اثبات سهام اجاره‌ای (Leased-Proof-of-Stake))یا LPoS استفاده می‌کند که به کاربران اجازه می‌دهد تا توکن‌های خود را به نود‌های کامل اجاره دهند و در ازای این کار، کسری از پاداش‌های آن‌ها را به خود اختصاص دهند و به این روش، به افزایش مشارکت و کاهش تمرکز شبکه کمک کنند. گفتنی است که در حال حاضر، تقریباً سه چهارم عرضه توکن‌های بومی شبکه ویوز، یعنی WAVES، در حالت استیک شده قرار دارند.

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های ویوز، کارمزدهای بسیار پایین این شبکه است؛ علی‌رغم اینکه میزان فعالیت‌های درون این بلاکچین در سال گذشته افزایش قابل توجهی را تجربه کرده، کارمزدهای آن همچنان مقدار متوسط ۰.۰۲۲ دلار در هر تراکنش را شاملند که این مقدار نیز تقریباً ۸۰ برابر از کارمزدهای گس شبکه اتریوم کمتر است. این امر به ویوز کمک کرده تا مقدار TVL مبتنی بر دیفای خود را به ۱.۲ میلیارد دلاری برساند و به این ترتیب، به دهمین بلاکچین بزرگ لایه اول، از نظر مقدار سرمایه قفل شده در شبکه، تبدیل شود.

برخی از محبوب‌ترین پلتفرم‌های مبتنی بر دیفای شبکه ویوز عبارتند از:

• نوترینو (Neutrino): پروتکل نوترینو، پلتفرمی است که برای ایجاد دارایی‌هایی با قیمت ثابت استفاده می‌شود. از طریق نوترینو، کاربران می‌توانند در ازای پرداخت کارمزدی اندک، توکن‌های WAVES خود را با USDN مبادله نموده و سپس USDNهای حاصل را برای کسب سود سالانه حداکثر ۱۵ درصدی استیک کنند. این پلتفرم همچنین یک توکن حاکمیتی خاص خود به نام NBST را شامل است که به منظور رأی‌گیری در مورد به‌روزرسانی‌های پلتفرم نوترینو مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• وایرز فایننس (Vires Finance): پلتفرم وایرز، که در حال حاضر محبوب‌ترین DApp در شبکه ویوز به شمار می‌رود، یک پروتکل نقدینگی است که می‌توان از آن برای دریافت و یا ارائه وام‌هایی در قالب دارایی‌های رمزارزی مبتنی بر شبکه ویوز، به صورت بی‌نیاز از اعتماد استفاده کرد. این پلتفرم به کاربران اجازه می‌دهد دارایی‌های خود را به منظور کسب سود، سپرده‌گذاری نموده و از توکن‌هایی کاملاً قابل انتقال، با اختصار vToken، برای نشان دادن پوزیشن‌های وام‌دهی خود استفاده کنند.
• صرافی ویوز (Waves Exchange): بزرگ‌ترین صرافی غیرمتمرکز در بستر ویوز، صرافی ویوز اکسچنج (Waves.exchange) است که امکان مبادله انواع دارایی‌های بومی شبکه ویوز را برای کاربران این شبکه فراهم آورده. این پلتفرم همچنین از برخی محصولات سرمایه‌گذاری الگوریتمی، بسترهای استیکینگ LP و نیز استخرهایی که امکان کسب سود از طریق دارایی‌های غیرفعال را برای کاربران فراهم آورده‌اند پشتیبانی می‌کند. این صرافی، کارمزد ثابتی ۰.۱ درصدی را در تمام معاملات خود شامل است که این کارمزد نیز در میان تأمین‌کنندگان نقدینگی به اشتراک گذاشته می‌شود.

ویوز در حال برنامه‌ریزی یک انتقال بزرگ در طول سال ۲۰۲۲ است که در طی آن، از نسخه اول شبکه خود (Waves 1) به نسخه دوم (Waves 2) مهاجرت خواهد نمود. این جابه‌جایی همچنین برنامه‌هایی برای راه‌اندازی یک بریج یا پل جهانی، یک چهارچوب DAO، پروتکل اینترمیترورس (inter-Meterverse)، تغییر مکانیزم اجماع به الگوریتمی کاملاً جدید به نام شاردینگِ اثبات سهام عملکردی (Practical Proof-of-Stake Sharding) و آغاز سازگاری با EVM را شامل خواهد بود.